Situatie tot 1944. © Reliwiki
Hulst, Basiliek Heilige Sint Willibrordus
Rooms Katholieke Parochie Oost-Zeeuws-Vlaanderen - Steenstraat 2
- Orgeloverzicht - Andere orgels in Hulst -
Kerkgebouw
De Sint Willibrordusbasiliek in Hulst dateerd uit de tweede helft van de 15e
en de eerste helft van de 16e eeuw. Mogelijk is de onderbouw van de toren uit de
14e eeuw.
Na de reformatie kwam het kerkgebouw in handen van de protestanten, maar vanaf
1807 maakten de katholieken gebruik van het koor van de kerk. Nadat de Hervormde
Gemeente tot 1930 mede van het kerkgebouw gebruik heeft gemaakt, werd de
scheiding tussen koor en schip verwijderd en is de kerk thans uitsluitend bij de
Rooms Katholieke Parochie van Hulst in gebruik.
De kerktoren werd tijdens gevechtshandelingen in 1944 verwoest. Na de oorlog
werd een nieuwe spits in moderne stijl op de toren geplaatst.
Situatie tot 1944. © Reliwiki
Orgel
In 1612 bouwde de Belgische orgelbouwer Louis Isoré een orgel voor de Sint
Willibrordusbasiliek in Hulst.
|
De mogelijk oorspronkelijke dispositie van het Isoré-orgel (1612): |
||
|
Manuaal: |
|
|
|
Overige gegevens: |
|
|
In 1664 maakte beeldhouwer Philips Talboom twee beelden
voor de zijvelden.
Een halve eeuw later, in 1704, opperde Jacob Cool uit Rotterdam om een volledig
nieuw orgel in de oude kas te bouwen. Dit plan vond geen doorgang maar het werd
wel in 1764-1766 grondig verbouwd waarbij ondermeer nieuwe windladen werden
gemaakt en de dispositie is gewijzigd. Mogelijk zijn deze werkzaamheden door
orgelbouwer Delhaye uit Antwerpen uitgevoerd.
|
De dispositie van het Isoré-orgel (1612) vanaf 1766: |
|||
|
Manuaal: |
|
Pedaal: Subbas 16 voet |
|
|
Overige gegevens: |
|
|
|
Toen in 1807 eveneens de rooms katholieken van het
kerkgebouw gebruik gingen maken, namen zij uit hun oude
schuilkerk hun orgel mee, een viervoets orgel dat in 1775 was gebouwd
door een Vlaamse orgelmaker.
In 1915 werkte de firma Standaart aan het het Isoré-orgel waarbij de dispositie
werd gewijzigd. Dit gebeurde ook bij werkzaamheden in 1923 door A.S.J. Dekker.
|
De dispositie van het Isoré-orgel (1612) vanaf 1923: |
|||
|
Manuaal: |
|
Pedaal: Subbas 16 voet |
|
|
Werktuiglijke registers: |
|
Overige gegevens: |
|
Het orgel werd na de verwijdering van de scheiding tussen koor en schip in 1930, in 1936 gerestaureerd door de firma Vermeulen uit Alkmaar. Hierbij werd besloten om het Isoré-orgel te restaureren met materiaal uit het Vlaamse orgel uit 1775. Vermeulen gebruikte voor de windlade een exemplaar van Cavaillé-Coll uit het Paleis van Volksvlijt te Amsterdam. Dat Cavaille-Coll-orgel staat nu overigens in de Philharmonie in Haarlem. Het gerestaureerde orgel werd voorzien van een open pijpenfront en opgesteld in het noordertransept. De oude kas met klaviatuur bleef op de westelijke galerij achter.
|
De dispositie van het Isoré-orgel (1612) vanaf 1936: |
|||
|
Manuaal: |
|
Pedaal: Subbas 16 voet |
|
|
Werktuiglijke registers: |
Overige gegevens: |
|
|
In 1963 werd besloten om het Isoré-orgel te reconstrueren onder advies van Hans van der Harst en Cor Edskes, waarbij het orgel werd uitgebreid met een tweede klavier en vrij pedaal. Hierbij werd onder meer het materiaal van het Vlaamse orgel uit 1775 opnieuw gebruikt. De werkzaamheden werden uitgevoerd door de firma D.A. Flentrop uit Zaandam. In 1972 werd het instrument opnieuw in gebruik genomen.
|
De dispositie van het Isoré-orgel (1612) vanaf 1972: |
|||||
|
Grand Orgue: |
|
Positiv: |
|
Pedaal: |
|
|
Werktuiglijke registers: |
|
Overige gegevens: |
|||
Voormalig orgel in het schip van de kerk
Vanaf 1808 maakten de rooms katholieken in Hulst naast de protestanten
eveneens gebruik van de Sint Willibrordusbasiliek in Hulst. Zij namen hun
orgel uit de
schuilkerk mee, in 1775 gebouwd door een
Vlaamse bouwer.
|
De dispositie van het ?-orgel (1775): |
||
|
Manuaal: |
|
|
|
Overige gegevens: |
|
|
Het werd in 1936 gebruikt voor de restauratie van het Isoré-orgel (zie boven).
Koororgel
Nadat men zich vanaf 1949 in de
Sint Eligiuskerk in Oostburg met een elektronisch orgelimitaat behielp, werd in 1969 een nieuw orgel gebouwd door de firma
Vermeulen uit Weert. Hans van der Harst trad hierbij op als adviseur.
|
De oorspronkelijke dispositie van het voormalige huisorgel (voor 1806): |
||||
|
Manuaal: |
|
Pedaal: |
|
|
|
Werktuiglijke registers: |
|
Overige gegevens: |
|
|
Het Vermeulen-orgel werd in 2006 vervangen door een ander instrument, waarna het werd overgebracht naar de basiliek Heilige Willibrordus in Hulst.
Geraadpleegde bronnen
Broekhuizen Senior, George Hendricus (ca. 1850-1862)
Orgelbeschrijvingen
Amsterdam, Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis (1986)
Kluiver, J.H. (1976)
Historische Orgels in Zeeland, deel III
Middelburg, Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen, 1974
Orgelarchief P. Sevestre
Met dank aan
P. Bron
M. Mangnus